Mizoram nih Chin ralzam pawl a cohlan cang nain India cozah hrim hrim nih a co hlan hna a hau tiah Deepak K Singh nih a ti
Deepak K Singh nih India cozah nih buaibai lonak ding men in an zoh sawh hna nain Mizoram cozah nih cun minung zawnruahnak tein an cohlan hna.Mah ti hin India cozah zong nih an cohlan hna awk a hau tiah a tial.India cozah nih cun Mizo cozah cu Chin ralzam co hlan lo ding in a ti nain a cohlan hna nak a ruang cu Mizo le Chin miphun cu a tlawngleng ti mi an si caah a si.
Kawl ralkap nih Aung San Suu Kyi nih a hruai mi mipi cozah an thlak hnu hna in kawl ralkap(Tatmadaw) pawl cu an hrang i miphun dang dang thah le,ram chung um mipi 50,000 cu inn le lo zam tak in ram pawng hrawng ah ral dorhnak kawl an huah.A thi mi an tuahtan chun tik ah pakhat le pakhat an lo hna lo.Human Rights Watch(HRW) nih cun a thi mi hi 1,700 an si an ti nain ral thawh nak hmun hma le a si ning cazin nih cun 12,000 an si cang tiah a ti.Zei zah an si a fiang fai in theih khawh a si ti lo nain HRW nih cun kawl ralkap pawl hi “crimes against humanity” an tuah tiah an ti hna.
SAC ralkap nih uknak an lak kum khat a tlin hnu ah UN i Human Right an pu a si mi Michelle Bachelet nih mipi nih duhlonak langh ternak in a rak i thok nain a tu hin cun ram chung raldohnak ah a cang cang tiah a ti.
Mah raldohnak ah hin, kawl ralkap cu mipi nih an dir kamh mi PDF he an i do cuah mah.PDF ah cun dohthlennak a tuah mi mino pawl an i tel.Mah mino ah hin thiam sang si mi doctors, engineeres,ca tang sang awng mi le palik tang ah um duh ti lo in a zam mi pawl an i tel.
Zei thil an ton hman ah, an nih an dongnak an target a si mi, “
kawlram pumpi hi kawl ralkap kut tang in chuah khawh ding le Democracy tak tak ngah khawh ding in kan i zuam lai an ti mi”,ngah khawhnak ding ah kan doh hrimhrim hna lai an ti.
Kawl ram ral ruang ah a chuak mi i tuai ur nak pakaht cu India cozah le Mizo ram cozah kar lung i ton lonak hi a si.Mizo ram nih hin Chin ral zam 30,000 leng a co hlan hna ruang ah India cozah a lung a tong lo.Mizo ram i a um lio mi ral zam chung ah hin nunnak ca long ah zam mi si lo in kawl ralkap ka doh than hna lai tiah a ti i PDF le a dang anti-Tatmadaw phu pawl a bawm mi tam pi an um.
Hi i tuai ur nak ah hin, Mizo ram cozah nih Ministry of Home Affair nih nawl a chauh mi,”ral zam poh co hlan lo ding,” kha an el.Mizo ram cozah hi mipi nih an dir kamh i, a rak phan mi ral zam pawl hi lunglawm tein an co hlan hna.
India cozah pi nih a thin phan mi cu ral zam a hlei hluat in an rak lut sual lai tiah a phan caah nichuah chaklei peng pawl a si mi Arunachal Pradesh, Manipur, Nagaland, le Mizoram ram pawl hi ral zam cohlan lo ding in ralrinnak a pek hna.
Mizo ram cozah nih a dohnak hna a ruang hi kan zoh tik ah Chin le Mizo hi miphun khat kan si tiah a ruat mi an si i an i peh tlaihnak a ding fek tuk ruang ah a si.Mizo le Chin an i peh tlaihnak cu India ram an mah tein uknak an ngah hlan in a si cang.Mah long si lo in Christian biaknak khat a bia mi an si caah zong ah a si.
Mizo ram le kawl ram ramri kilkamhnak a um lo caah minung cu zalawng tein an lut an chuah kho ko.Hi ti an tuah mi hi “The Free Movement Regime(FMR)” nih 2018 ah nawl a pek mi hna a si.Cun an tuanbia kan zoh than tik ah pakhat le pakhat zawn ruah nak le lungrual tein a um peng mi an rak si.1960 in 1980 kar Chin miphun nih Mizoram ralkap pawl kha an rak cohlan hna.Cu bang in Mizo miphun zong nih Chin ralkap cu an rak cohlan ve hna.
Hi ban tuk in a ruang a rak um bel nain, India cozah nih cun Mizoram cozah i a duhnak cu kum khat a roh hnu zong ah zulh a tim lo.Ral zam pawl hi cohlan hna seh law a mah caah cun lam tluang deuh cang hnga nain a tu tiang hi Mizoram cozah rain tuannak cu a doh cuah mah rih ko hna.Chin ral zam pawl hi tuan ah a kir kho ding an si lo.Zei ruang ah ti ah cun kawl ram chung raldohnak cu deih ding lam a um rih lo caah a si.India hi vawlei cung Democracy ram lak ah a ngan bik a si nain kawl ram Democracy ngah nak ding ah thazaang a chuah mi a tlawm tuk tiah sual an phawt hna.
