Biden Afghanistan kong biachim Part I (Laica lehmi)

Tler Lung

Good afternoon! Nihin ahhin zapi kan theihmi Afghanistan ram kong chim ka duh; i nai hrawng a tlungmi kong ah zeitin dah hmai kan fong lai timi pawl chimrelnak ka von ngei lai.
Humhimnak tawlreltu ka mi hna he naihnaim tein Afghanistan hi kan ngiat i, rianrang te le a caan he aa tlak ning tein cawlcangh ding ah timhlamhnak kan ngei ko.
Cu kong cu tam deuh ka van chim te lai, asinain zapi hmai ah langhter hmasa ka duhmi cu, atu lio hiti kan sinak le America nih Afghanistan ah zeidah kan tuah bik timi kha theihter kan duh hmasa hna.
Afghanistan ahhin timhmi fiangfai pawl he a luan cia kum 20 fai ah khan kan rak lut. 2011 September 11 ah a rak kan tu-tu pawl tlaihkhih ah, cun kha ri khan al-Qaeda nih khan Afghanistan ram kha hrambunh in a kan tu kho tthan ti lo.
Kan hlawh a rak tling. Afganistan hmunkhuar Al-Qaeda phu pawl tampi kan thlak khawh hna. Osama bin Laden tlaih hrim kha kan lung a rak dong lo i, kan rak tlaih khawh taktak, khakha a luan cia kum sawm (kum 10) ah khan a rak si.
Afghanistan i kan mission (rian) kha an ram sersiamnak kha a rak si lo. Rualrem te le democracy phungttha a um khawhnak ding zong kha a rak si lo.
Afghanistan i kan rian biapi le hla cu nihin tiang zong a simi cu, kan ram America ah ralhrang tukdohnak kham ding kha a rak si.
Caan tampi ka rak chimrel lengmang cang i, kan mission hi, ram sersiam lei le zeidang nakin, ralhrang cawlcanghnak khamnak lei ah papek deuh le lungkhat phur deuh in kan karhlan a hau ti hi a si. Cucaah Vice President ka si lio 2009 ah hriamlei cawlcanghnak timhtuahnak ah dohkalhtu lei ah ka rak dirnak kha a si.
Cucu a si caah, President dirhmun in, lungrep ngei tein nizan kan ral ah si loin, nihin 2021 kan ral ah lungthin pe deuh ding in ka duhnak a si fawn.
Nihin ah, Afghanistan dirhmun kan hmuh leng in, ralhrang cawlcanghnak hi ruahleng in a tthangcho cang; Somalia ram ah al-Shabaab; Arabian Peninsula ram pawl ah al-Qaeda, Siria ah al-Nusra, cun Syria le Iraq ah islam ukphung he hruai a timtu ISIS pawl hna an um hna i, Asia le Africa ram pawl lakah pehtlaihnak tuah in thazang tthawnter chin an i tim. Cu vialte nihcun kan lungthin le kan thazang dirhmun ah hmunhma a lak cang.
Hmual ngei tein ralhrang cawlcanghnak hlathlainak hi zungzal in kan ralkap pawl an um lonak ram tampi ah kan tuahmi a um ve.
A herhning zohchunh in, Afghanistan zong ahhin kan tuah ko lai. Ralhrang cawlcanghnak fawte in ngiat-thlainak khawhnak lam pawl kan serchuah cuahmah bantukin, kan ram United States caah ttih a nung ding tiah kan hmuhmi a um ahcun a herhning in kan cawlcangh a herh te ko lai.
Zung ka hon luh khan, President Trump nih Taliban he biahrennak minthut a rak tuahmi kha ka kut a hon phan. Hi minthutnak ah, May 1, 2021 ah US ralkap hna cu Afgahnistan in chuah dih cang ding kha aa tel, cucu zung ka kai hnu thla 3 lonh deuh hnu ah a si hnga cu.
US ralkap pawl cu Trump kut lio hrim khan an kir tuk cang hna i, 15,500 in 2,500 tiang an ttum, cun Taliban zong 2001 he zohchih ahcun an thazang an tthawn bik caan an hong phan ve.
Nan President ka si bantukin, ka biachah a haumi cu, kha hnatlaknak minthut zulh ding asiloah Taliban hna tukdoh tthan ding ah i timhseih lawng kha a si ko.
May 1 hnu cun, kaihdaihnak cu a um ti ding a si lo. May 1 hnu cun, kan ralkap pawl humhimnak hnatlak-minthut a um ti lo. May 1 hnu cun, America ralkap nun thap ve lo ahcun a si khomi dirhmun a rak si lo.
Hnatlak-minthutnak zulh dah lo cu lamdang kha a rak um lo, asilo ahcun hriamlek ding ah kan American ralkap a thongthong in kuat tthan i kum sawm 3nak lei raltu ding ah i timhseih lawng kha a rak si ko.
Ka biachahnak ah fek tein ka dir. Kum 20 hnu ah ka fianmi cu, US ralkap Afghanistan in kir khawhnak lam kha a rak har ngaingai ti hi a si.
Cucaah atu tiang hi dirhmun kan sinak hi a si. A fiang bak tiah chim khawh a si lomi lam hna kha lungfim tein kan rak zawh.
Asinain America mipi dihlak sin ah bia-fiang peng ah ka dir lai tiah bia ka rak in tiam lengmang hna. Cu biatak cu hihi a si; atu thil a tlungmi nih kan rak i ruahmi nakin fiang deuh le rang deuh in bia cu a fianter cang.
Cucu zeidah a si? Afghanistan ram hruaitu pawl cu an lung a dong i ram an zamtak. Afghan ralkap cu an i tthencheu dih, raltuk hmanh an i tim kho ti lo.
Cu dirhmun ah, kan hnu zarh tlawmpal thil umtu ning zong zoh ah US ralkap cu Afghanistan in chuak thai cang ding biachah cu atu ah a herh khunnak a si.
Anmah ca lila a simi, anmah Afghan ralkap hna hmanh nih an doh duhlomi ral cu American ralkap hna nih an doh ding hrimhrim a si lo pinah, an nunnak an thap ding hrimhrim a si lo. A phaisa in tiah dollar trilion renglo kan hman cang. Ralkap lei tiah milu ting 3 hlei ttha tein training kan pek hna i, cucu NATO kan ram-hawi cheukhat cu a milu lei in tam tuk in an thlaumi ram zong an um len hna.
A herh lai tiah thilri phuntling kan zalhpiak hna. An hlawh tiang kan pek hna, van lei raldohnak lei zongah a herhmi paoh kan bawmh hna, cucu Taliban hmanh nih an ngei lo, van lei raltuknak an ngei lo.
An hmailei anmah tein i sersiam kho ding ah lam-ttha vialte kan pek ko hna. Asinain kan pek khawh lomi hna cu, an hmailei ca i doh duhnak thinlung kha a si.
Atu ahhin Afghan ralkap le hriamtlai aa zami zeimawzat an um ko hna, asinain Afghanistan pi nih Taliban pawl hi biatak thlak tein tukdohnak taktak a kalpi lo ahcun, US ralkap nih atu hnu 1, kum 5, kum 30 zong, a hmun ah umpi hna hmanh sehlaw zeihmanh thil aa thleng hlei ti lai lo.
Cucaah ka dirhmun langhter ka duhmi cu; Afghanistan ralkap hriamtlai nih an zuan-hnawh lomi kha American ralkap zuan-hnawh ter cu a dik lomi hrimhrim a si tihi a si. Boruak a daih lio hmanh ah, ramkhel lei hruaitu hna nih an mipi ca tthatnak caah an lung aa rual khawh lomi le, an ram tthatnak ding hmailei kong ceihpi khawh an si lo bu ahhin cun, US ralkap zong nih an ral tuk ding thilrit hi chawng hmanh hna sehlaw, cu bantuk thil cu a chuak kho hlei ding a si lo.
Cun, a kan zuamcawh pengtu Taluk le Russia zong nih, US nih Afgahnistan ah kan chawva le ngeihchiah leu-heu peng ding hlei in zeidang an duhmi a um lo.
President Ghani le Chairman Abdullah cu Inn Rangpi ah June ah ka rak ton hna lio le, phone chung in Ghani cu July ah ka rak chawnh lio zongah, bia-fiangfai kan rak i ruah ko hna. US ralkap nih a chuahtak hna hnu cun, Afghanistan cu anmah tein an i timhsaih a herhnak kong, ramchung ral thianhhlimh siseh a dangdang ei-hmuarnak pawl do dingah ttha tein an i timhsaih a herhnak kong pawl kan chimrel. Biapi khun in, Afghanistan pawl ramkhel ah an lung aa rual a herhnak zong kan chimrel.
Cu pawl cu pakhat hmanh an hlu-chuah lo.
Taliban he ningcang tein ramkhel lei chawnhbiaknak lei karhlan ding le ramkhel lei buainak ningcang tein tawlrel ding zong ah fakpi in ka forhfial hna. Cu ka ruahnak cheuhmi cu hlangfiang tein an ka el, Mr. Ghani nihcun Afghan ralkap hna nih kan doh ko hna lai tiah ralttha ngai in a rak chim, nain atu ahcun a palh ti kha a lang cang ko.
Cucaah, kir lo in kan um rih ding a si ko tiah a timi hna sin ah biahal kan duh hna. Anmah Afghans pawl nih an doh lo dingmi ral do dingah chan zeizat tiang dah American fanu fapa hna hi thlah ko hna seh ti nan ka duh? American minung nunnak zeizah dah a herh rih lai? Rel cawk lo in Arlington National Cemetery thlan ah lu zeizah dah phum a herh rih lai?
Ka bia ah ka lung a piang; a luancia caan i kan rak i palhmi kha ka nolh ti lai lo. Cucu kan ram United States nih aa timhmi a si lomi ah ning le canglo in tuk thlorlh in ral va tuk hna le, a dong lo dingmi mi ramdang ah ramchung ral i ttuanvo pical va lak piak tibantuk pawl hi an si.
Hi pawl hna hi kan rak i palhmi pehzulh awk a ttha ti lomi an si, a ruang cu, cu pawl nakin a ngan deuh vingmi timhmi kan ngei caah a si, cucu vawleipi theih a si ko.
Atu a cangmi hi zeitluk in dah tuar a har tihi langhter tthan zong ka duh. Afghanistan ah kan dirhmun zoh tthan tikah, kan mi hna an tuarning, a bikin kan bochan mi kan ralkap hna, cun kan mifim tampi hna, ramkhel lei si lomi minung bawmhchanh lei cawlcangmi hna le, Afghan mipi caah nun aa hmangmi dihlak vialte hna an tampi hna.
Kan ram (US) ca kan ttuan ti in, mi ram Afghanistan caah nun petu, a dawtmi hna a kaltak tu le, harnak phunkip a rak tuartu vialte hna caah cun pumpak in a fak khun tukmi thil a si.
Keimah ca zong a si. Hi harnak chung ahhin a ttuan sau bik pawl ka si. Kabul in Kandahar in Kunar Valley tiang ral a thawh lio caan zongah Afghanistan ah cawlcang pengmi ka si.
An vawlei ah voi li khelte ka phan. Mipi he kan i tong hna. Hruaitu tampi he kan i chawn hna. Kan ralkap pawl he zong caan kan hmang tti hna, i, Afghanistan ah zeidah a si kho i zeidah a si kho lo ti zong kaa fian tuknak hi a si.
Cucaah atu hi, a si khomi ah kan lungthin kan chiahnak cu a si.
A tang ah Part II rel ve:
<iframe src=”https://www.facebook.com/plugins/post.php…” width=”500″ height=”532″ style=”border:none;overflow:hidden” scrolling=”no” frameborder=”0″ allowfullscreen=”true” allow=”autoplay; clipboard-write; encrypted-media; picture-in-picture; web-share”></iframe>